Frei Otto | Grootser dan een circustent

Ik weet het nog als de dag van gisteren; als onwetende eerstejaars zittend in collegezaal A, terwijl Andrew Borgart trek- en drukkrachten binnen de architectuur uitlegt. Ondertussen bijna onbewust met hem mee knikken, doen alsof je precies begrijpt wat hij vertelt. Later gebruikten we de opgedane kennis om de draagconstructie van onze ontwerpen te berekenen en controleren, maar nooit zou ik hebben gedacht dat je daadwerkelijk een ontwerp zou kunnen maken waar deze trekkrachten de hoofdrol in zouden spelen.

Als je denkt aan het woord tent komt al snel het beeld in je op van een camping in Frankrijk, waar je met z’n allen hutjemutje op elkaar zit gepropt. Of aan een rood met wit gestreepte circustent, waar je als kind ooit in de tribune hebt gezeten. Frei Otto dacht groter.

Frei Otto is in 1925 geboren in Duitsland. Midden in de oorlog behaalde hij zijn middelbareschooldiploma, waarna hij door wilde stromen naar de universiteit om daar bouwkunde te studeren. Dit mocht echter niet, en hij werd voor het Duitse leger gerekruteerd. In april 1945 werd hij gevangengenomen, en voor de twee jaar die volgden was hij een oorlogsgevangene. Hierin ging hij werken als een architect van het kamp. Hij probeerde constructies te maken die het hoofd droog zouden houden met de weinig materialen die beschikbaar waren.

Nadat Frei werd vrijgelaten, begon hij in 1948 aan zijn studie bouwkunde in de stad Berlijn. Bij verschillende projecten nam hij de opgedane kennis uit het gevangeniskamp mee in nieuwe ontwerpen. De structuren die hij ontwierp vormden een contrast met de zware neoclassicistische architectuur van nazi-Duitsland. Zijn constructies waren licht en open, konden gerealiseerd worden met een klein budget en waren soms maar tijdelijk in het landschap te vinden.

Na zijn afstuderen heeft Frei Otto meerdere instituten voor lichtgewicht structuren opgericht, een studio geopend en lessen gegeven aan universiteiten in de Verenigde Staten. In 1961 begon hij samen te werken met verschillende architecten, ingenieurs en biologen. Samen gebruikten zij hun kennis over tenten en de manier van constructie om zo biologische structuren beter te leren begrijpen. Nadat hij later in de jaren ’60 ook nog twee boeken over zijn vorm van architectuur had geschreven, werd Frei langzaamaan steeds bekender. Wat echter zijn werkelijke internationale doorslag was, was het ontwerp dat hij maakte voor expo 67.

Bij deze expositie in Canada in 1967 werd Otto’s architectuur gekozen als een representatie voor de Duitse architectuur na de Tweede Wereldoorlog. Het resultaat van de samenwerking tussen Frei Otto, Rolf Gutbrod en Fritz Leonhardt was het Duitse paviljoen, een bijna glooiend landschap gelegd over de bestaande structuur van de omgeving.

Het paviljoen was ontworpen met de gedachte op duurzaamheid van materialen. Frei Otto ging ervan uit dat woonwensen altijd zouden blijven veranderen, iets waar innovatieve architectuur zich op zou moeten aanpassen. De ontworpen structuur was geprefabriceerd, binnen zes weken in elkaar gezet, en vrij snel na de expositie alweer uit elkaar gehaald om vervolgens te worden gerecycled en zo te kunnen worden hergebruikt voor andere doeleinden. Na het ontwerpen van het Duitse paviljoen kreeg Frei Otto al snel internationale bekendheid, wat leidde tot verschillende eervolle vernoemingen, boeken, geïnspireerde werken en prijzen, zoals de Pritzker prijs die hij in 2015, nog net voor zijn dood, heeft mogen ontvangen.

 

Bronnen:

ArchDaily. (2020, 31 mei). Spotlight: Frei Otto. Geraadpleegd van https://www.archdaily.com/tag/frei-otto

Blumberg, N. (2020, 27 mei). Frei Otto | German architect. Geraadpleegd van https://www.britannica.com/biography/Frei-Otto

Eekhout, M. (2017, 31 januari). Frei Otto leeft voort! Geraadpleegd van https://www.dearchitect.nl/architectuur/blog/2015/03/frei-otto-leeft-voort-101102415

The Pritzker Architecture Prize. (2020). Biography: Frei Otto | The Pritzker Architecture Prize. Geraadpleegd van https://www.pritzkerprize.com/biography-frei-otto